کد مطلب:20120 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

موارد جواز غيبت چيست؟

غيبت عبارت است از ذكر نقاط ضعف و معايب ديگران كه اگر بشنوند ناراحت شوند. خواه نقاط ضعف مربوط به جنبههاي ديني، اخلاقي، روحي و اجتماعي باشد، يا مربوط به جهات جسماني، اعم از قيافه و اعضاي بدن و طرز حركات و رفتار، يا مربوط به متعلقات انسان اعم از زن و فرزند و يا لباس و خانه او و امثال آن. اباذر از رسول خدا(ص) درباره غيبت پرسيد، حضرت فرمود: غيبت آن است كه راجع به برادر مسلمانت چيزي بگويي كه آن را بشنود، ناراحت بشود.

{P . وسايل الشيعه، ج 8، ص 598، حديث 9.

موارد جواز غيبت:

1 - فاسق بي حيا، يعني كسي علنا مرتكب فسق و فجور ميشود. غيبت از چنين كسي در مورد كارهاي زشتي كه علنا انجام ميدهد، جايز است.

2 - تظلم مظلوم عليه ظالم؛ يعني مظلوم فرياد مظلوميت خويش را از دست ظالم بلند كند و بگويد فلاني اين ظلم را به من كرده است.

3 - نصيحت مشورت كننده، مثلا اگر كسي ميخواهد ازدواج كند، دختر يا پسري را از كسي تحقيق كند. او اطلاعاتي از مورد تحقيق دارد و به مسئله ازدواج مربوط ميشود، در اختيار مشورت كننده بگذارد.

4 - نهي از منكر، يعني غيبت كننده قصدش اين باشد كه به وسيله غيبتش، غيبت شونده را از عمل خلافش باز دارد.

5 - مبارزه با ريشه فساد؛ يعني با غيبت، بدعت گذاري كسي را آشكار كند و بدعت در دين را از بين ببرد.

6 - رو كردن دست شاهد دروغگو؛ يعني انسان در پيش قاضي اثبات كند كه فلان شاهد دروغگو است و عادل نيست.

7 - دفع ضرر از غيبت شونده؛ يعني به وسيله غيبت كردن از كسي ضرر مهمي از وي بر طرف ميشود.

8 - در لقب مشهور؛ يعني ذكر كردن كسي به عيب و نقصي كه به آن مشهور شده باشد، (مثل چشم چپ) به قصد معرفي او، نه به قصد عيب گويي و او هم ناراحت نباشد.

9 - باز گويي به يكديگر؛ بازگويي به يكديگر؛ يعني دو نفر از گناه كسي اطلاع داشته باشند، بعد يكي همين مسئله را به آن ديگر بازگو كند. البته بهتر است انسان زبانخود را از اين نوع غيبت هم نگاه دارد و به اين عمل نفس خود را آلوده نسازد.

10 - در مدعي نسب دروغ؛ يعني رد كردن كسي كه به دروغ ادعاي نسبي كرده باشد، مثلا به دروغ بگويد: فلاني پسر من است. در موارد جواز غيبت، عبيب پنهاني آشكار نميشود و يا اين كه مصلحت افشاي عيب و نقص از نظر شرع{P . براي اطلاع بيشتر ر.ك: شهيد عبدالحسين دستغيب، گناهان كبيره، ج 2، ص 280 (غيبت)؛ ناصر مكارم شيرازي، زندگي در پرتو اخلاق، ص 126؛ حسين ميرزاخاني، اخلاق اسلامي، ص 65 - 90.

اسلام بيش از مفسده غيبت است و از باب قاعده اهم و مهم شرع انور براي رعايت مصلحت اهم، غيبت را جايز شمرده است. از اين رو در هر جا غيبت منطبق با يكي از موارد فوق الذكر باشد، جايز ميشود و گر نه بر حرمت خود باقي است، نبي گرامي اسلام(ص) فرمود: بهشت بر سه نفر حرام است: منت گذار، غيب كننده و شراب خواري كه ادامه ميدهد.

{P . وسائل الشيعه ج 9، ص 599، حديث 10.